Echinodermata (stekelhuidigen)
Tot de Stam Echinodermata behoren de zee-egels, de zeesterren, de slangsterren, de zeelelies, de zeekomkommers en enkele uitgestorven groepen: de blastoïden en de cystoïden. Van deze groepen zijn de zee-egels (Echinoidea) het meest bekend.

Zee-egels zijn al gedurende vele miljoenen jaren een over de gehele wereld voorkomend succesvolle verschijning. Voor het eerst kwamen de zee-egels in het Ordovicium voor. Gedurende een periode van 450 miljoen jaar hebben zij zich weten te handhaven.

Het zijn vrij levende dieren met een in principe halfbolvormig pantser dat uit aan elkaar sluitende kalkplaatjes is samengesteld. Dit pantser maakt deel uit van de huid en aan de buitenkant bevinden zich harde stekels die door spiertjes bewogen kunnen worden. Stekels dienen in de eerste plaats voor de verdediging. Wanneer de stekels rechtop staan is het dier werkelijk onaantastbaar. Verder dienen de stekels, afhankelijk van de soort, voor de voortbeweging en voor het graven in het zand. In het pantser bevinden zich enkele openingen: de mond, de anus en een zeefplaat (madreporenplaat). De zeefplaat bestaat uit een kalkplaatje waarin talrijke poriën zitten. Hierdoor staat het inwendige vaatweefsel in verbinding met het zeewater. De zeef is een zeer kwetsbare plek want als deze verstopt raakt gaat de zee-egel dood. Achter de mond van de meeste zee-egels bevindt zich een ingewikkeld kauwapparaat, de zogenaamde Lantaarn van Aristoteles. De lantaarn bestaat uit een veertigtal skeletelementen en zo'n zestig afzonderlijke spieren.

In het algemeen leven deze dieren op de zeebodem waar ze vegetarisch grazen op zeewier. Andere soorten uit deze groep nemen dierlijk voedsel tot zich. De dieren vertonen naast hun oorspronkelijk tweezijdige symmetrie een min of meer vijfstralige opbouw, die kenmerkend is voor de stekelhuidigen.

Het hoogtepunt van hun bloei was van de Jura t/m het Krijt. Uit deze periode zijn vele en zeer mooie fossielen bekend (o.a. Cidaris).

Enkele bekende vindplaatsen zijn:
De kuststreek Boulogne-Wissant in Frankrijk (Krijt / Albien), de krijtgroeven in de om­geving van Höver bij Hannover, Duitsland (Krijt / Onder-Campanien), de krijtrotsen van Engeland en Denemarken. Ook in Nederland zijn vele zee-egels te vinden o.a. in de groeve E.N.C.I. bij Maastricht in Limburg (Rhynchopygus, Hemiaster).


Stam     Echinodermata (stekelhuidigen)
((Pre?)Cambrium-recent)

Onderstam     Homalozoa (zeelepelachtigen) (Cambrium-Carboon)

         Klasse     Homostelea (Cambrium)

                    Geslacht+Soort     Trochocystites bohemicus (Cambrium)

         Klasse     Homoiostelea (Cambrium-Devoon)

                    Geslacht+Soort     Dendrocystites (Ordovicium)

         Klasse     Ctenocystoidea


Onderstam
     Blastozoa (Cambrium-recent)

         Klasse     Eocrinoidea (Cambrium-Siluur)

                    Geslacht+Soort     Akadocrinus nuntius (Cambrium)
                    Geslacht+Soort     Lichenoides priscus (Cambrium)
                    Geslacht+Soort     Macrocystella bohemica (Cambrium-Ordovicium)

         Superklasse     Cystoidea ((Ordovicium-Devoon)

         Klasse     Diploporita (Ordovicium-Devoon)

                    Geslacht+Soort     Aristocystites bohemicus (Ordovicium)
                    Geslacht+Soort     Codiacystis bohemica (Ordovicium)

         Klasse     Rhombifera (Ordovicium-Devoon)

                    Geslacht+Soort     Echinosphaerites aurantium (Ordovicium)
                    Geslacht+Soort     Orocystites helmhackeri (Ordovicium-Siluur)
                    Geslacht+Soort     Arachnocystites infaustus (Ordovicium)

         Klasse     Blastoidea (blastoïden) (Cambrium-Perm)

                    Geslacht+Soort     Pentremites godoni (Carboon)
                    Geslacht+Soort     Cordyloblastus cf. eifelensis (Devoon)
                    Geslacht+Soort     Cryptoschisma schultzii (Devoon)

Onderstam     Crinozoa (Cambrium-recent)

         Klasse     Crinoidea (zeelelies) (Cambrium-recent)

         Onderklasse     Camerata (Ordovicium-Perm)

                    Geslacht+Soort     Scyphocrinites elegans (Siluur-Devoon)
                    Geslacht+Soort     Platycrinites hemisphericus (Devoon-Perm)
                    Geslacht+Soort     Encalyptocrinites rosaceus (Devoon)
                    Geslacht+Soort     Thylacocrinus vannioti (Devoon)
                    Geslacht+Soort     Agariocrinus bullatus (Carboon)
                    Geslacht+Soort     Hexacrinites anaglypticus (Siluur-Devoon)

         Onderklasse     Inadunata (Ordovicium-Perm)

                    Geslacht+Soort     Cupressocrinites hieroglyphus (Devoon)
                    Geslacht+Soort     Codiacrinus schulzei (Devoon)
                    Geslacht+Soort     Caleidocrinus multiramus (Ordovicium)
                    Geslacht+Soort     Crotalocrinites rugosus (Siluur)
                    Geslacht+Soort     Gissocrinus involutus (Siluur-Devoon)

         Onderklasse     Flexibilia (Ordovicium-Perm)

                    Geslacht+Soort     Pycnosaccus scrobiculatus (Siluur)
                    Geslacht+Soort     Taxocrinus colleti (Devoon-Perm)

         Onderklasse     Articulata (Trias-recent)

                    Geslacht+Soort     Encrinus liliiformis (Trias)
                    Geslacht+Soort     Eugeniacrinites caryophyllites (Jura-Krijt)
                    Geslacht+Soort     Pterocoma pennata (Jura-Krijt)
                    Geslacht+Soort     Millericrinus munsterianus (Jura)
                    Geslacht+Soort     Seirocrinus subangularis (Jura)
                    Geslacht+Soort     Uintacrinus socialis (Krijt)
                    Geslacht+Soort     Marsupites testudinarius (Krijt)
                    Geslacht+Soort     Saccocoma pectinata (Jura-Krijt)

Onderstam     Echinozoa (Cambrium-recent)

         Klasse     Endrioasteroidea (Cambrium-Carboon)

                    Geslacht+Soort     Stromatocystites pentagularis (Cambrium)

         Klasse     Holothuroidea (zeekomkommers) (Siluur-recent)

                    Orde     Apodida

                    Orde     Elasipodida (Trias-recent)

                    Orde     Aspidochirotida (Trias-recent)

                    Orde     Molpadiida (Trias-recent)

                    Orde     Dendrochirotida (Trias-recent)

                    Orde     Dactylochirotida (Trias-recent)

         Klasse     Echinoidea (zee-egels) (Ordovicium-recent)

                    Orde     Cidaroida (Ordovicium-recent)

         Onderklasse     Perischoechinoidea (Devoon-recent)

                    Geslacht+Soort     Plegiocidaris propinqua (Trias-Jura)
                    Geslacht+Soort     Cidaris forchhammeri (Trias-recent)
                    Geslacht+Soort     Rhabocidaris mayri (Jura-Eoceen)
                    Geslacht+Soort     Tylocidaris clavigera     (Krijt)

         Onderklasse     Euechinoidea (Trias-recent)

                   Superorde     Diadematacea (Trias-recent)

                            Geslacht+Soort     Hemicidaris crenularis (Jura-Krijt)
                            Geslacht+Soort     Salenia petalifera (Jura-recent)
                            Geslacht+Soort     Tetragramma sp. (Jura-Krijt)
                            Geslacht+Soort     Schizechinus serialis (Mioceen-Plioceen)
                            Geslacht+Soort     Acrocidaris nobilis (Jura-Krijt)
                            Geslacht+Soort     Stomechinus bigranularis (Jura-Krijt)
                            Geslacht+Soort     Glypticus sulcatus (Jura)

                    Superorde     Gnathostomata (Jura-recent)

                            Geslacht+Soort     Conoclypeus conoideus (Eoceen-Mioceen)
                            Geslacht+Soort     Echinocyamus luciani (Jura-recent)
                            Geslacht+Soort     Sismondia saemanni (Eoceen-Mioceen)
                            Geslacht+Soort     Galerites sp. (Krijt)
                            Geslacht+Soort     Clypeaster sp. (Eoceen-recent)
                            Geslacht+Soort     Scutella faujasi (Paleogeen-recent)

                    Superorde     Atelostomata (Jura-recent)

                            Geslacht+Soort     Echinocorys humilis (Krijt-Paleoceen)
                            Geslacht+Soort     Hemipneustes striatoradiatus (Krijt)
                            Geslacht+Soort     Nucleolites scutatus (Jura-Krijt)
                            Geslacht+Soort     Echinolampas canteranensis (Eoceen-recent)
                            Geslacht+Soort     Toxaster amplus (Krijt)
                            Geslacht+Soort     Spatangus purpureus (Eoceen-recent)
                            Geslacht+Soort     Schizaster meslei (Krijt-recent)
                            Geslacht+Soort     Micraster coranguinum (Krijt-recent)
                            Geslacht+Soort     Clypeus ploti (Jura)

Onderstam     Asterozoa (Ordovicium-recent)

         Onderklasse     Asteroidea (zeesterren) (Ordovicium-recent)

                    Geslacht+Soort     Pentasteria longispina (Jura-Eoceen)
                    Geslacht+Soort     Lophidiaster ornatus (Krijt-Eoceen)
                    Geslacht+Soort     Urasterella asperula (Ordovicium-Perm)
                    Geslacht+Soort     Calliderma schulzei (Krijt-Oligoceen)

         Onderklasse     Ophiuroidea (slangsterren) (Ordovicium-recent)

                    Geslacht+Soort     Encrinaster tischbeinianum (Ordovicium-Carboon)
                    Geslacht+Soort     Geocoma carinata (Jura-recent)